Polski
English
Русский
Rynek owoców i warzyw w Polsce
Produkcja owoców w Polsce w 2016 r. wyniosła, według danych GUS, ok. 4,6 mln ton, wobec 4,05 mln ton w roku poprzednim. Najbardziej zwiększyły się zbiory gruszek i śliwek (o ponad 20%). Produkcja jabłek wzrosła o 14,6% do 3,6 mln ton. Mniejsze były jedynie zbiory truskawek i malin.
Zbiory warzyw gruntowych zwiększyły się o 20% do niemal 4,5 mln ton, a warzyw spod osłon wzrosły o 6,1% do 1,1 mln ton. W UE zbiory owoców wzrosły z 39 do 39,5 mln ton, a warzyw o ok. 3% do 64,3 mln ton. Wzrost produkcji w większości krajów europejskich spowodowany był korzystnymi warunkami meteorologicznymi dla upraw ogrodniczych w całym okresie wegetacji.
W wyniku wzrostu zbiorów produkcja przetworów owocowych była w Polsce w sezonie 2016/17 o ok. 20 tys. ton większa niż w sezonie poprzednim i wyniosła 1,15 mln ton. Decydujący był wzrost produkcji przetworów wytwarzanych z wiśni, porzeczek czarnych, malin oraz śliwek (głównie mrożonek i soków zagęszczonych). Zmniejszyła się tylko produkcja przetworów wytwarzanych z truskawek. Produkcja przetworów warzywnych wzrosła o ok. 4% do 1245 tys. ton. Większa była produkcja wszystkich grup przetworów, a najbardziej, do rekordowego poziomu 650 tys. ton wzrosła produkcja warzyw mrożonych. W sezonie 2016/17 Polska umocniła się na pozycji największego w UE producenta owoców mrożonych i zagęszczonych soków owocowych i drugiego po Belgii producenta warzyw mrożonych. Łączna produkcja soków pitnych, nektarów i napojów owocowych i owocowo-warzywnych zwiększyła się z 1,75 mln ton do rekordowego poziomu 1,87 mln ton. Decydujący był wzrost produkcji soku jabłkowego, w tym przede wszystkim soków NFC. W 2016 r. sytuacja finansowa przedsiębiorstw przemysłu owocowo-warzywnego była równie dobra jak w roku poprzednim, stąd większość firm nie miała kłopotów z zakupem surowców.
W sezonie 2016/17 łączny wolumen eksportu świeżych produktów ogrodniczych wyniósł 1,76 mln ton, wobec 1,68 mln ton w sezonie poprzednim. Eksport jabłek, dominujących w sprzedaży świeżych owoców i warzyw wzrósł z 985 tys. ton do ok. 1 mln ton. Zwiększyła się przede wszystkim sprzedaż do Białorusi. Poziom eksportu jabłek do tego kraju w sezonie 2016/17 zbliżony był do wielkości sprzedaży do Rosji, przed wprowadzeniem przez ten kraj w sierpniu 2014 r. embarga na przywóz z krajów UE świeżych, mrożonych oraz suszonych owoców i warzyw. W sezonie 2016/17 mniejszy niż w sezonie poprzednim był tylko eksport malin, truskawek i pomidorów. Eksport przetworów owocowych i warzywnych wzrósł z 1,61 do 1,67 mln ton. Eksport mrożonych owoców i warzyw zwiększył się o ok. 2% do 805 tys. ton, a zagęszczonych soków owocowych o ok. 4% do 345 tys. ton. Mniejszy niż w sezonie 2015/16 był jedynie wolumen zagranicznej sprzedaży marynat warzywnych (głównie ogórków konserwowych i keczupu), a także eksport i reeksport suszonej cebuli oraz konserwowej kukurydzy. Średnie ceny eksportowe niemal wszystkich owoców, warzyw i ich przetworów były niższe w sezonie poprzednim. Wzrosły jedynie ceny truskawek i ich przetworów. W wyniku spadku cen wartość eksportu owoców i warzyw świeżych spadła z 839,2 do 833 mln euro, a przetworów owocowych i warzywnych z 1683 do 1676 mln euro. Łączne wpływy z eksportu produktów ogrodniczych obniżyły się z 2,52 mld euro do 2,51 mld euro, a razem z pieczarkami i ich przetworami pozostały na poziomie 2,96 mld euro. Stanowiło to 12,0% wartości eksportu produktów sektora rolno-spożywczego, wobec 12,2% w sezonie 2015/16.
Import owoców południowych, stanowiących ponad 90% łącznego wolumenu przywozu owoców świeżych, zmniejszył się z 1,37 do 1,31 mln ton. Spadek przywozu spowodowany był wzrostem cen niemal wszystkich owoców innych stref klimatycznych. Najbardziej spadł przywóz pomarańcz, nektaryn, owoców kiwi i arbuzów. Nieznacznie większy był jedynie wolumen przywozu cytryn, a także owoców awokado i kaki. Spośród owoców strefy umiarkowanej wzrósł tylko import śliwek i żurawin. Większe zbiory krajowe spowodowały zmniejszenie przywozu niemal wszystkich warzyw świeżych. Wzrósł jedynie import papryki i kalafiorów. Istotny wpływ na spadek przywozu pomidorów, ogórków i sałaty miał bardzo wysoki poziom cen importowych tych produktów w pierwszej połowie 2017 r., spowodowany małą podażą w południowych krajach UE. W grupie przetworów owocowych i warzywnych zwiększył się przywóz mrożonych i suszonych owoców (głównie mrożonych jagód i suszonych śliwek), zagęszczonego soku pomarańczowego, przecierów z owoców południowych, konserwowych ananasów, marynat warzywnych i pomidorów w puszkach. Mniejszy był natomiast przywóz mrożonych i suszonych warzyw, koncentratu pomidorowego, konserwowych brzoskwiń i przetworów z orzechów. Łączny wolumen przywozu przetworów owocowych i warzywnych obniżył się o 1% do 654 tys. ton. Dodatnie saldo handlu owocami, warzywami i ich przetworami zwiększyło się z 256 do 300 mln euro, a bez pieczarek i ich przetworów ujemne saldo handlu obniżyło się ze 171 do 119 mln euro.
W 2016 r. udział krajów UE w wartości eksportu owoców, warzyw i ich przetworów wyniósł 79,3%, wobec 79,8% w roku poprzednim. Udział pozostałych krajów (bez krajów WNP) wzrósł z 7,5 do 8,1%. Udział Białorusi zwiększył się z 6,1 do 7,5%. Wzrost udziału Białorusi w wartości zagranicznej sprzedaży był mniejszy niż w wolumenie eksportu, w wyniku bardzo niskich średnioważonych cen produktów eksportowanych do tego kraju.
Ceny skupu niemal wszystkich owoców i warzyw były w sezonie 2016/17 niższe niż w sezonie poprzednim. Wzrosły jedynie ceny truskawek, czereśni, porzeczek oraz kalafiorów. Opłacalność uprawy większości produktów ogrodniczych znacząco się pogorszyła. Głęboko nieopłacalna pozostała produkcja porzeczek czarnych.
Ocenia się, że w sezonie 2016/17 przeciętne ceny detaliczne owoców i ich przetworów zwiększyły się w relacji do sezonu poprzedniego o ok. 3,6%, a ceny warzyw i ich przetworów o ok. 2,7%. Decydujący był wzrost cen większości owoców południowych i znacznie wyższy w pierwszej połowie 2017 r. w porównaniu z pierwszą połową roku poprzedniego poziom cen pochodzących z importu pomidorów, ogórków, kalafiorów i warzyw sałatowych. W wyniku wzrostu cen spożycie owoców i ich przetworów zmniejszyło się z 43,4 do 42,6 kg/osobę, a warzyw i ich przetworów z 58,3 do 58,2 kg/osobę.
Udział spożycia w rozdysponowaniu wolumenu krajowej podaży owoców świeżych wytwarzanych w Polsce (eksport, spożycie, dostawy do przetwórstwa) zmniejszył się z 28 do 27%, a warzyw z 46 do 44%. Udział eksportu w podaży owoców pozostał na poziomie 19%, a w podaży warzyw wzrósł z 11 do 12%. W sezonie 2016/17 dostawy do przetwórstwa stanowiły 54% podaży owoców i 44% podaży warzyw, wobec odpowiednio 52 i 43% w sezonie poprzednim.
W 2017 r. zbiory owoców będą znacząco mniejsze niż w roku poprzednim. Spowodowane to będzie silnymi przymrozkami w kwietniu i maju, które spowodowały uszkodzenia kwiatów i podstaw zawiązków większości gatunków owoców. Najbardziej obniży się produkcja wiśni, czereśni, brzoskwiń i moreli. Nie zmienią się natomiast znacząco zbiory większości warzyw gruntowych, ale ostateczny ich poziom zależał będzie od warunków atmosferycznych latem i jesienią. Ceny skupu większości owoców będą wyższe niż w 2016 r. Wzrosną też w relacji do niskich po zbiorach w 2016 r. ceny skupu warzyw (głównie kapustnych i korzeniowych). Wzrost cen może nie zrekompensować spadku zbiorów owoców, stąd sytuacja dochodowa ich producentów w sezonie 2017/18 może być gorsza niż w sezonie poprzednim.
W sezonie 2017/18, mniejsza niż w sezonie 2016/17 będzie produkcja przetworów owocowych, w tym głównie mrożonek i zagęszczonych soków owocowych. Mniejsza będzie skala spadku produkcji przetworów warzywnych. Utrzyma się natomiast tendencja wzrostowa produkcji soków, nektarów oraz napojów owocowych i owocowo-warzywnych.
W wyniku spodziewanego wzrostu cen eksportowych większości produktów ogrodniczych i ich przetworów (zwłaszcza przetworów z wiśni, truskawek i jabłek) łączne wpływy z eksportu tych produktów obniżą się mniej niż wolumen sprzedaży. Ceny importowe większości owoców i warzyw oraz ich przetworów powinny być niższe niż w sezonie 2016/17. Decydujący będzie spodziewany spadek cen w pierwszej połowie 2018 r. w porównaniu do bardzo wysokich w pierwszej połowie roku poprzedniego. Saldo handlu zagranicznego owocami, warzywami i ich przetworami pozostanie ujemne, choć może się zmniejszyć w wyniku znaczącego spadku wartości przywozu produktów warzywnictwa.
W sezonie 2017/18 zwiększą się ceny detaliczne i spadnie konsumpcja owoców i ich przetworów. Spodziewany spadek cen warzyw pochodzących z importu spowodować może zmniejszenie przeciętnych cen detalicznych warzyw i zwiększenie ich spożycia.
Materiały: IERGŻ-BIP, Analizy
Przeczytaj również:
POLECO 2024 – biznesowe wydarzenie dla zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska
Wyniki testów inwentaryzacji RFID
Wyniki testów inwentaryzacji RFID na przykładzie producenta spożywczego
